به گزارش پایگاه تخصصی مسجد؛ «مسجد امام زین العابدین(ع)» شهرک سینا به امامت «حجتالاسلام علیاصغر عزیزی» از مساجد موفق در «عملیات محله محور مسجد پایه» است.
مسجد امام زین العابدین(ع) در کنار مساجد دیگر، فعالیتهای موثری در مقابله با بیماری کرونا و صدمات ناشی از آن انجام داده است. این مسجد یک ویژگی کم نظیر نیز دارد و آن حضور جوانان در عرصه مدیریت مسجد است. امام جماعت این مسجد به مدیریت جوانان اعتقاد ویژهای دارد و نمیگذارد سیاستزدگی جای بصیرت سیاسی را در فضای مسجد بگیرد. همواره تلاش میکند جوانان مسجدش از جناحیگری به دور باشند. او الگوی خاصی برای مدیریت مسجد معرفی میکند و معتقد است؛ این الگو کارآمدترین الگو در مدیریت مسجد است.
در گفت و گوی پایگاه تخصصی مسجد با حجت الاسلام عزیزی، مشروح نظرات او را میخوانید.
مسجد شما یکی از مساجد محوری و موفق در «عملیات محله محور مسجد پایه» است. به نظر شما یک مسجد موفق چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟
بسیاری از مساجد قبل از اینکه وارد عملیات «محله محور مسجد پایه» شوند و یا حتی قبل از شیوع بیماری کرونا، به طور طبیعی یک سری فعالیتهای اجتماعی داشتند. اینکه یک مسجد «دایر» یا «فعال» باشد، خیلی مهم است. اینکه یک مسجد در تمام ساعات شبانه روز آماده باش باشد، نزد مردم خیلی مهم است. نه اینکه فقط به وقت نماز باز باشد! با وجود اینکه رسالت عامه مساجد یکی است، ولی رسالت ویژه هر مسجد با مسجد دیگر متفاوت است. رسالت مسجد امام زین العابدین(ع) جوانسازی مسجد است. البته منظورم از جوانسازی با جذب جوان بسیار متفاوت است. البته رسیدن به جوانسازی به سادگی صورت نگرفت و می توان گفت: هزینههای سنگینی بابت دستیابی به آن پرداخته شده است. اما اکنون مدیریت مسجد ما اکنون با گذر از همه موانعی که بر سر راهش بوده، جوان شده است. سپردن مسئولیت مدیریت به جوانان، یک نکته مهم در روند جوانسازی مسجد است و جوانهای مسجد خط مقدم مدیریت آن هستند. گاهی پیش میآید جوان های بسیاری جذب یک تشکیلات میشوند. ولی به نوعی از آنها هیچ استفاده ای نمیشود.
البته جوانسازی در مسجد ما با احترام کامل به بزرگتر ها شکل گرفته است. بزرگترهای مسجد امام زین العابدین(ع) به تدریج حضور نوجوانان و جوانان را در مسجد پذیرفتند. در حقیقت پیوند نسل گذشته با نسل امروز، در مدیرت مسجد شکل گرفته است.
در اینجا باید ذکر کنم که؛ اهالی محلهی ما در همه حالات پشتیبان برنامههای مسجد هستند. این بزرگترین لطفی است که خدا به ما داشته و مردم عزیز در همهی صحنهها پشتیبان و همراه ما هستند. حضور مردم در فعالیت های مسجد نهادینه شده و در همهی برنامه های مسجد شرکت دارند.
موضوع دیگر در موفقیت مسجد امام زین العابدین(ع) حضور ویژه بانوان در برنامههای مسجد است. البته دلیل موفقیت حضور آنها هم به فعالیتِ مدیریتی آنهاست. اینگونه نیست که برنامهها توسط مردان طراحی و اجرا شود و بانوان فقط در آن شرکت کنند. آنها تصمیم ساز هستند و طرح حا و ایده های خود را ارائه و اجرا میکنند.
برنامه های مسجد امام به صورت عملیاتی، ارزش گذاری و هدف گذاری خاصی انجام می شوند. در هر جایی که لازم باشد به رساله مراجعه و یا اجازه شرعی دریافت شود، با دفتر مراجع تماس گرفتیم. در واقع در برخی موارد من عمداً جوانان مسجد را به سمت این کار سوق دادم، تا بدانند که قبل از انجام هر کاری باید حکم شرعی آن کار را جویا شوند.
اما الگوی مدیریتی و رهبری در مسجد امام زین العابدین(ع) برگرفته از الگوی مدیریتی ولایت فقیه است. ما سعی کردیم در همه ابعاد مدیریتی این الگو را نهادینه کنیم! شاید این حرف به نظر سنگین بیاید، اما غیر از این الگوی مدیریتی دیگری وجود ندارد.
این مسئله برای ما خیلی مهم بود و البته با لطف خدا، بچه ها این الگو را در مسجد ما فرا گرفتند. پس از آن، دیگر امام جماعت محور مدیریت نشد، بلکه ولایت فقیه محور شده و در حقیقت امام جماعت را هم نسبت به این الگو می سنجند. این موضوع اکنون کاملاً نهادینه شده است. اما این موضوع که امام جماعت باید مدیر مسجد باشد، بر اساس ساختاری که مرکز رسیدگی به امور مساجد بر آن تاکید دارد، در بین ارکان مسجد امام زین العابدین(ع) جا افتاده است.
در بحث تشکیلاتی کار کردن مجموعه، که آن هم باز به سادگی شکل نگرفته، موفقیتهای خوبی کسب شده است. ما در مسجدمان کانون فرهنگی، هیئت، پایگاه بسیج خواهران و برادران داریم، پایگاههای بسیج خواهران و برادران از برترینهای استان تهران هستند، با این حال هیچکدام از این نهادها به هیچ عنوان کار جزیرهای انجام نمیدهند و همواره به کار گروهی و تشکیلاتی مقید و متعهد هستند. همه اعضا بسیج، هیئت و کانون فرهنگی، با هیئت امنا و امام جماعت به صورت شبکهای متصل هستند. بماند که اخلاص و صداقت جوانان مسجد ما مثال زدنی است. آنها با وجود همه کاستیها و موانع در کار خود راسخ هستند. البته این جوان ها در هر مسجدی وجود دارند و ما هم از نعمت وجود آنها در مسجد بهره میبریم.
نکته دیگری که ما را در کارمان موفق ساخت تقویت روحیه بسیجی در مسجد بود. در مسجد امام زین العابدین(ع) حتی اگر کسی کارت بسیج نداشته باشد، با تفکر بسیجی، که امام راحل(ره) بر آن تاکید داشتند، آشنا میشود. همه نهادهای مسجد ما مثل کانون فرهنگی و هنری، اعضای هیئت امناء و هیئت مذهبی با فرهنگ بسیج آشنا هستند. با همین نگاه اکنون همه اینها بسیجی هستند وبسیجیوار فعالیت میکنند. پیر و جوان، زن و مرد، همه در مسجد ما بسیجی هستند و این موضوع یکرنگی ایجاد نموده است.
دیدگاه من این است که همه مساجد خوب هستند. ممکن است در مواجهه با برخی از مساجد اینطور استنباط شود که این مسجد فعال نیست، اما با بررسی و تحقیق درمیابیم که در زمینههای خاصی کاملاً قوی عمل نموده ولی گمنام است. این نکته گفتنی است که، اکثر مساجد بنابر رسالتشان فعالیتهای خود را برنامهریزی میکنند.
یکی دیگر از عوامل موفقیت هر مسجدی و همینطور مسجد امام زین العابدین(ع) استفاده از ظرفیت خانوادهها است. اکثر جوانان محله ما با خانواده و دوستان خود در برنامه ها و فعالیتهای مسجد شرکت میکنند. این امر باعث میشود فرهنگ مسجد به خانواده ها منتقل شود. اکنون ارتباط خانوادهها با مسجد به طور سیستماتیک شکل گرفته است. در اوایل برخی خانوادهها مقاومت میکردند که وارد کار نشوند. همچنین برخی بچهها خانوادهها را وارد کار نمیکردند. این یک چالش بود که در این مسیر به تدریج رفع شد.
مهمترین مسئله ای که در همه مساجد موفق هست و ما به طور خاص شاهد آن بودیم، فعالیت بر اساس گفتمان انقلاب اسلامی است.
این امر تبدیل به باورمان شده است انقلابی بودن در نظر مقام معظم رهبری پارامترهایی دارد که مکتبی بودن ذیل آن است. این پارامترها در مسجد امام زین العابدین(ع) به اصول تبدیل شده است. این اصول در مدیریت مسجد و موفقیت آن سهم بسیاری داشته است. البته صبوری، اخلاص و مقاومت جوانان مسجد ما در به ثمر رسیدن هر یک از این اصول سهم ویژهای دارند.
من سعی کردم در طول خدمتم در این مسجد، مشکلات، گلهها و کاستیها را در مسجد بیان نکنم. البته این را لطف خدای بزرگ میدانم. شاید اگر این اتفاق در مسجد میافتاد، تنش و درگیری ایجاد میشد.
یک موضوع دیگر که به موفقیت مسجد ما کمک شایانی نمود، فراجناحی بودن و تعلق نداشتن آن به جناحهای سیاسی است. به یاری خدا و تلاش بسیار تاکنون اجازه ندادیم مسائل سیاسی و جناحی بر مسجد ما تأثیر بگذارد.
البته با توجه به فضای جامعه، دور کردن مسائل سیاسی از مسجد کار دشواری بود و میتوان گفت: یکی از بزرگترین چالش های ما تاکنون بوده است. چون از طرفداران هر دو جناح در این مسجد بودند. حتی در اعضای هیئت امناء، ابراز مسائل سیاسی و جناحی وجود داشت، اما همه به تدریج پذیرفتند که؛ مسجد خانه خداست! البته گفتن این نکته مهم است که ما در مسجد پاکسازی جناحی انجام ندادیم. مسجد متعلق به همه است. همه میهمان خانه خدا هستیم، اما به مرور به این باور و هم فکری رسیدیم که مسجد میدان چالشهای جناحی نیست.
در مورد جوانسازی و جوانگرایی در مسجد امام زین العابدین(ع) بیشتر توضیح دهید.
وقتی مدیریت انقلابی شود، به طور طبیعی جوانگرایی صورت میپذیرد و به طور طبیعی وقتی گفتمان انقلابی گری در یک مجموعه شکل بگیرد، یعنی جوانان وسط میدان هستند.
ما معتقدیم بعد از فتنه ۸۸ انقلاب ما جوان شد. شاید در برخی شرایط سن بالاها نتوانند وسط میدان باشند، ولی در سایه گفتمان انقلابی گری، به طور اتوماتیک جوانان وسط میدان هستند. البته در این میان نقش بسیج یک نقش محوری است.
اگر در هر مجموعه دقیق شویم چیزی برای مانع تراشی در مسیر موفقیت آن پیدا میشود. ولی این موضوع دلیل نمیشود ارکان مهم آن از هم دور شوند. بسیج هرگز نباید از مسجد جدا شود یا این تفکر که بسیج به مسجد بیاید و در گوشهای کار خودش را انجام دهد و امام جماعت نیز در گوشهای دیگر کار خودش را انجام دهد. در اینصورت موفقیتی برای هیچ کدام حاصل نخواهد شد. من همیشه معتقدم پایگاه بسیج قلب مسجد است.
آن زمان که حضرت آقا فرمودند؛ بسیج مولود مسجد است. خوشحال شدم و خودم را مصممتر از همیشه در همراهی با بسیج یافتم. وقتی ایشان میفرمایند؛ بسیج مولود مسجد است، من به عنوان امام جماعت باید این طور استنباط کنم که؛ بسیج فرزند امام جماعت است! آینده مسجد در دست بسیج و نوجوانان مسجدی است. چطور از او بخواهم به بیرون مسجد برود؟! آینده مسجد در دست بچههای ما است.
در بسیج هم باید این دیدگاه وجود داشته باشد که؛ امام جماعت پدر بسیج محسوب میشود و اگر خطایی دارد باید حرمتش را حفظ کنیم. این خلاف تفکر بسیج است که بسیجیان مسجد در نمازجماعت حضور نداشته باشند.
با این نگاه که بسیج فرزند امام جماعت است و امام جماعت پدر بسیج، پیوندی مستحکم بین ارکان مسجد ما با بسیج ایجاد شده است. البته همیشه اختلافات به سادگی به پیوندها تبدیل نمیشوند، ولی اینطور نیست که از این پیوند مهم صرف نظر شود.
چطوری سیاست زدگی را از مسجد دور نگه داشتید؟
راه برون رفت از این مسئله بهرهگیری از الگوی مدیریتی ولایی است. من ادعا نمیکنم که مدیریتِ من در مسجد، ولایی است. اما تلاشم این است که اینطور باشد! وقتی بر اساس یک الگوی جامع و کامل حرکت شود و تلاش همه ارکان مسجد بر آن استوار باشد، به طور طبیعی و قطعی «سیاست زدگی» جای خود را به «بصیرت» خواهد داد!
شهید حاج قاسم سلیمانی نمونه ای از مدیریت اسلام ناب محمدی بدون سیاست زدگی است. حاج قاسم در حالی توانست همه جناحها را جذب خود کند که خود به هیچ جناح سیاسیای وابستگی نداشت.
به هر حال بسیاری از افراد گرایشات سیاسی دارند ولی دلیلی ندارد که همراه مسجد نباشند. در عین حال که نباید طرفداران جناحهای سیاسی را حذف کرد، باید تلاش کرد حاکمیت جناحی در مسجد اتفاق نیافتد.
تاکید مرکز رسیدگی به امور مساجد نیز بر «امامت جماعت» و «مدیریت مسجد» است. وقتی میگوییم امام جماعت یعنی امام جماعت نه امام جناح چپ یا جناح راست!
امام خمینی(ره) دربارهی روز دوازدهم فروردین فرمودند: این روز، روزِ امامتِ امت و حکومتِ الله است. در طول این سالها نسبت به این جمله امام(ره) باورم قویتر شده است. مردمی که در صراط مستقیم بودند، همواره حاکم هستند. پس من به عنوان امام جماعت باید خادم مردم باشم. از طرف دیگر، من به ولی و امام خودم ایمان دارم، ساختاری هم که این وظیفه را بر عهده من قرار داده تأکید داشته که؛ امام جماعت مدیر طبیعی مسجد است، که البته حق است.
لذا اولین شاخصهی امامتِ جماعت، باید مدیریت او باشد. اگر این امتیازات و باورها در مدیریتِ امام مسجد حاکم شود، قطعاً جایی برای جناحیگری باقی نمیماند.